در تفلیس، پایتخت گرجستان، دو ساختمان مدرن بیش از هر بنای دیگری در افق شهر به‌ چشم می‌آیند. یکی از این دو ساختمان اقامتگاه میخائیل ساکاشویلی با گنبد شیشه‌ایش است. آقای ساکاشویلی به‌زودی ریاست جمهوری گرجستان را به جانشین خود واگذار می‌کند. ساختمان دیگر، مقر فوق مدرن رقیب اصلی او و نخست وزیر جدید، بیدزینا ایوانیشویلی است.

این دو ساختمان نوعی رقابت معماری را به تصویر می‌کشند، که انعکاس رویارویی شدید میان نخبگان سیاسی حاکم بر گرجستان است. مردم گرجستان هر شب پای تلویزیون می‌نشینند تا دور دیگری از نزاع میان رئیس جمهور و نخست وزیر را تماشا کنند.

در یک شبکه آقای ایوانیشویلی آخرین طرح‌های اصلاحی خود را اعلام می‌کند. در شبکه دیگر، آقای ساکاشویلی او را متهم می‌کند که به روح غرب‌گرایانه انقلاب گل رز گرجستان در سال ۲۰۰۳ خیانت کرده است. این وضعیت در عین حال که گرجی‌ها را سرگرم می‌کند، برایشان ناراحت‌ کننده هم هست.

آقای ساکاشویلی در میانه دوره دوم ریاست جمهوری‌اش تصمیم گرفت نظام حکومتی کشور را از ریاستی به پارلمانی تغییر دهد، اما او قطعا در آن زمان فکر وضعیت فعلی را هم نمی‌کرد. در آن موقع بیشتر ناظران تصور می‌کردند در انتخابات بعدی یکی از نزدیکان و معتمدین ساکاشویلی به قدرت خواهد رسید.

برنامه این بود، رئیس جمهوری در پایان دوره دومش در کمال شکوه و وقار کناره‌گیری کند، اما در پشت صحنه همچنان قدرتش را حفظ کند. همچنین بنا بود، او در صورت تمایل به‌عنوان نخست وزیر بر سر کار بازگردد. در واقع قرار بود نمونه‌ای مشابه جابجایی ولادیمیر پوتین و دمیتری مدودف در گرجستان پیاده شود. در روسیه هم پوتین به این ترتیب توانست قدرتش را حفظ کند. اما اوضاع گرجستان به‌مراتب غیرقابل پیش‌بینی‌تر از روسیه است.

در طرح آقای ساکاشویلی ظهور ناگهانی بیدزینا ایوانیشویلی، تاجر میلیادر و گوشه‌گیر گرجی، پیش‌بینی نشده بود. آقای ایوانیشویلی شاید برای بیشتر گرجی‌ها ناشناخته بود، اما ورود او و ثروت کلانش به عرصه سیاست، قواعد بازی را تغییر داد.

مخالفان دولت گرجستان که با وجود جوش و خروش فراوان، از لحاظ منابع مالی در تنگنا بودند، با حمایت‌های او توانستند آقای ساکاشویلی و حزب او موسوم به جنبش متحد ملی را به چالش بکشند. آنها وعده دادند که به اقتصاد سر و سامان خواهند داد، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد خواهند کرد، و با فساد مالی مبارزه خواهند کرد.

این شعارها توجه رأی‌دهندگان را به‌خود جلب کرد. در اکتبر ۲۰۱۲ (مهر ۱۳۹۱) ائتلاف ‘رویای گرجی’ به رهبری آقای ایوانیشویلی برنده انتخابات شد. بعد از دو دهه جنگ، انقلاب و هرج و مرج اقتصادی، این اولین باری بود که قدرت در گرجستان به‌شکل مسالمت‌آمیز دست به دست می‌شد. با گذشت سه ماه از آن موقع، عرصه سیاست گرجستان هنوز پرجنب و جوش است، اما تنش میان دو اردوگاه مخالف به اوج خود رسیده است.

آقای ایوانیشویلی در کابینه‌اش گروهی از تواناترین و خوش‌فکرترین سیاست‌مداران گرجی را دور هم جمع کرده است. او که علاقه زیادی به هنر مدرن دارد، کمی در قامت نخست وزیر غریب است. آقای ایوانیشویلی که بیشتر به اداره شرکت‌ها عادت دارد، در اولین روزهای حکومتش گام‌های اشتباه زیادی برداشت، ولی در کابینه‌اش گروهی از تواناترین و پرمغزترین سیاست‌مداران گرجی را دور هم جمع کرده است.

مردانی نظیر ایراکلی آلاسانیا، سیاست‌مدار جوان، با شخصیت و دوست‌داشتنی، که به وزارت دفاع منصوب شده است. از دیگر اعضای برجسته کابینه می‌توان از پاتا زاکاریشویلی نام برد. او که حقوقدان است، سابقه‌ای طولانی در دفاع از حقوق بشر و حل اختلافات دارد، و حالا مسوولیت حل اختلاف دولت گرجستان با دو جمهوری جدایی‌طلب آبخازیا و اوستیای جنوبی را برعهده گرفته است.

منتقدان آقای ایوانیشویلی می‌گویند عده چهره‌های تازه‌کار در دولت او زیاد است. مثلا کاخا کالادزه، مدافع سابق باشگاه فوتبال آث میلان معاون نخست وزیر شده است. ایوانیشویلی به برخی از متحدان سابق ساکاشویلی هم پست‌هایی داده است. البته پایبندی و تعهد این افراد به حزب ‘رویای گرجی’ در دراز مدت محل سوال است. بسیاری از گرجی‌ها در خلوت نسبت به امکان دوام این ائتلاف نامتجانس ابراز تردید می‌کنند.

ایوانیشویلی که ثروتش را در روسیه بدست آورده، با استفاده از ارتباطاتش در مسکو، فرآیند احیای روابط با روسیه را آغاز کرده است. روابط دو کشور از زمان جنگ کوتاه سال ۲۰۰۸ بشدت سرد شده، و خصومت شخصی ساکاشویلی و پوتین هم تیرگی این روابط را تشدید کرده است.

تا احیای روابط گذشته هنوز راه درازی در پیش است، اما هفته پیش اعلام شد که روسیه پذیرفته تا ممنوعیت هفت ساله واردات میوه و شراب از گرجستان را لغو کند. در گرجستان این حرکت با استقبال زیادی روبرو شده است.

آقای ایوانیشویلی همچنین برای بهبود روابط با ارمنستان گام‌هایی برداشته، و پیشنهاد کرده خط ‌آهنی که در دوران اتحاد شوروی با گذر از ایروان (پایتخت ارمنستان)، تفلیس و آبخازیا، به مسکو می‌رسید، بازگشایی شود. مسلما ارائه این طرح به معنای پیشنهاد بهبود روباط با آبخازیا هم هست. دولت آبخازیا این طرح را نپذیرفته است، اما هنوز با آن مخالفتی نکرده است.

اما سیاست در منطقه قفقاز پیچیدگی‌های زیادی دارد، و یک نمونه آن هم نارضایتی جمهوری آذربایجان، دیگر همسایه نفت‌خیز گرجستان، از این طرح است. رهبران جمهوری آذربایجان به صراحت گفته اند که از این طرح خشنود نیستند، زیرا خط آهن جدید امکان دسترسی دشمن سرسختشان ارمنستان، را به جهان خارج فراهم می‌کند، و محاصره زمینی این کشور را برهم می‌زند. جمهوری آذربایجان از اوایل دهه ۱۹۹۰ و درگیری با ارمنستان بر سر منطقه ناگورنو قره‌باغ سعی دارد ارتباط این کشور با دیگر کشورها را محدود کند.

اقدامات دولت جدید در مبارزه با فساد مالی در سطوح بالا باعث شده عده زیادی از مقامات حکومت پیشین دستگیر شوند، و بسیاری از کسانی توسط حکومت قبلی زندانی شده بودند، آزاد شوند. آقای ایوانیشویلی می‌گوید در حال اصلاح خطاهای گذشته است، اما آقای ساکاشویلی معتقد است که دولت جدید در پی آزار و اذیت طرفداران اوست.

بسیاری از ناظران معتبر اوضاع گرجستان خواهان احتیاط و مصلحت‌اندیشی بیشتر حکومت شده اند و ابراز نگرانی کرده اند که در برخی از این برخوردها و محاکمه‌ها رویه‌های حقوقی و منصفانه رعایت نمی‌شود.

گروهی از سفرای سابق کشورهای غربی سال گذشته در همین باره مقاله‌ای در روزنامه نیویورک تایمز منتشر کردند. اگر دولت آقای ایوانیشویلی بخواهد نشان دهد که به واقع دموکرات است، باید بتواند ثابت کند که شواهد و مدارک کافی علیه دستگیرشدگان در اختیار دارد، و قصد دور زدن قانون را ندارد.

در گرجستان فضا کاملا بر ضد آقای ساکاشویلی تغییر کرده، اما باید به‌ دلیل انجام اصلاحات دموکراتیک در کشور از او قدردانی شود. این اصلاحات در یک دهه گذشته کشور را تغییر داده، و همین تغییرات باعث شد مخالفان او بتوانند در انتخاباتی آزاد و عادلانه او را شکست دهند.

حالا نوبت آقای ایوانیشویلی است که این فرآیند را به پیش ببرد. اگر به گفتگوهای داخل کافه‌ها، تاکسی‌ها و شرکت‌های مستقر در تفلیس استناد کنیم، در حال حاضر مردم از او حمایت می‌کنند. اما انتظارات زیاد معمولا سرخوردگی‌های شدیدی در پی دارند.

تماشای گرجستان همیشه جالب بوده، و بنظر نمی‌رسد این ویژگی به این زودی‌ها تغییر کند.

منبع: بی بی سی، جنی نورتون