انتخاب کشور استونی بعنوان مدلی برای ایجاد رشد و توسعه اقتصادی و تعدیل مالیاتها و عادلانه کردن پرداخت مالیات برای مردم گرجستان از ایده های خوب نخست وزیر کویریکاشویلی میباشد چرا که این کشور پس از رهائی از سیستم کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی سابق، اکنون بعنوان یکی از الگوهای اقتصاد پویا در اروپا مطرح میگردد.
با مروری گذرا بر وضعیت اقتصادی و سیستم مالیاتی استونی میتوان فهمید که چرا گرجستان تمایل دارد براساس تجربیات اقتصادی این کشور به یک راهبرد مناسب اقتصادی دست یابد.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، استونی که یکی از کشورهای اقماری و جمهوری های شوروی سابق بود در زمان استقلال دارای تورم بالای 1000%، نرخ بیکاری 30% بود و همه بنگاههای اقتصادی هم تحت مالکیت دولت قرار داشتند. اما مارت لار جوان (Mart Laar) (نخست وزیر پیشین) پس از روی کار آمدن دولتش برای کشور جدیدالتأسیس استونی وی به عنوان رهبر اقتصادی اما بدون داشتن پیشینه اقتصادی و صرفاً با تفکرات اصلاح طلبانه و باتأسی از اصول اقتصادی “میلتون فریدمن” و صدالبته نگاه به اقتصاد آزاد در اولین قدم کنترل قیمتها را منسوخ نمود سپس بنگاههای اقتصادی تحت مالکیت دولت را به بخش خصوص واگذار و با ارائه یک واحد پول جدید مالیات بر درآمد را بصورت “مالیات ثابت” تعریف نمود. پس از آن نرخ مالیات بتدریج طی سالها کاهش یافت و به 20% کنونی رسید.
در بررسی نتایج این اقدامات مارت لار مشاهد شد که نرخ تورم استونی در دوره او به زیر3% درصد و نرخ بیکاری به کمتر از 6% درصد کاهش یافته و متعاقب آن سرمایه گذاری خارجی نیز به سمت اقتصاد استونی سرازیر گردید تا استونی بیش از هر کشور استقلال یافته از اتحادیه شوروی سابق از بالاترین رشد درآمد حقیقی سرانه طی دوران متمادی بهره مند شود و لقب “معجزه استونی” در اقتصاد اروپا را در بین کشورها یدک بکشد. اکنون این کشور عضو ناتو، اتحادیه اروپا و سازمان جهانی تجارت میباشد.
در حال حاضر اکثر امور اجرائی در این کشور از جمله سیستم مالیاتی بصورت الکترونیکی و کاملاً شفاف انجام میشوند. مارت لار معتقد است این شیوه از بروز سیستمهای پیچیده بوروکراسی جلوگیری کرده و مردم بدون نیاز به وکیل میتوانند خودشان امور مالیاتی را انجام دهند.
مهمترین مالیات هائی که افراد در استونی موظف به پرداخت آن هستند؛ مالیات بر درآمد، مالیات بیمه اجباری خدمات درمانی، مالیات بر بیمه تامین اجتماعی، مالیات بر سود، مالیات سهم کارفرما، مالیات سود بانکی، مالیات بردارائی، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) میباشند. گاهاً در استونی مالیاتهائی نیز تعریف میشوند که برای رشد و توسعه دادن بخشهائی مانند ورزش، موسیقی، فرهنگ و هنر و ادبیات و حوزه نشر با اخذ مالیات از فروش مشروبات الکلی، شرط بندیها، انواع مواد دخانی بدست می آید.
نرخ مالیات یکسان تعریف شده است و با فرمول ساده و بدون هیچگونه افزایش مخفی محاسبه می شود. برای تشویق شرکتها به گسترش فعالیتهای تجاری خود، تمام سودی که مجدداً سرمایه گذاری شده اند معاف از پرداخت مالیات درآمد می باشند.
نحوه عمل هم به این صورت است که؛ شهروندان استونیایی می توانند مالیات خود را از طریق اینترنت اظهار کنند. هیأت مالیات الکترونیک استونی یک فرم از پیش تکمیل شده را ارائه می دهد که فرآیند بازگشت مالیات را بسیار آسان و سریع کرده است. این سیستم افراد را با کمک کارت شناسایی و یا شناسه  موبایل احراز هویت می کند. یک شهروند باید وارد سیستم پرداخت مالیات الکترونیک شود، اطلاعاتی که به صورت خودکار جمع آوری شده اند را کنترل کرده، در صورت نیاز آن را اصلاح کند یا موردی به آن بیافزاید، و اظهارنامه را تایید کند. این سیستم آنقدر میان استونیایی ها محبوب شده که در سال ۲۰۱4 بیشتر از 97% اظهارنامه های مالیاتی از طریق سیستم مالیات الکترونیک ارائه گردیدند.
اما پرداخت مالیات در گرجستان دو گونه است؛ 1- مالیات بر ارزش افزوده که 18% است 2- مالیات بر درآمد که شامل درآمد حقوق، درآمد اجاره، درآمد و سود شرکتها، درآمد سود بهره و درآمد سود گمرکی و واردات و همچنین مالیات بر اموال. البته مالیات این درآمدها ذکر شده دارای ارقام متفاوتی است. البته قوانین مالیاتی فعلی در گرجستان حاصل بازنگری در قوانین دست و پاگیر سابق بوده و کمی سهل تر شده است اما کماکان با مشکلاتی مواجه است.
همچنین با توجه به اینکه درآمد دولت گرجستان بیش از هر چیز به درآمدهای گمرکی و مالیاتی و کمک سایر کشورها وابسته است لذا در زمینه های مذکور معافیت ها و تسهیلات کمی وجود دارد.
امتیازاتی برای سرمایه گذاری در زمینه های مختلف از جمله مالکیت افراد و شرکتهای خارجی بر اموال منقول و غیر منقول، انتقال کامل ارز حاصل از فعالیت تجاری و سرمایه گذاری به خارج از کشور، سرمایه گذاری در صنایع مادر از جمله صنایع مرتبط با انرژی، وجود شرایط مساوی برای سرمایه گذاران خارجی و داخلی میز وجود دارد.
آنچه که در مقایسه دو سیستم مالیاتی استونی و گرجستان قابل توجه است در واقع نحوه دریافت عوارض و اجرای قانون مالیات مهم است نه مقدار ارقام و درصدها.
شایان ذکر است که براساس آخرین آمار موسسه نظرسنجی گالوپ در سال 2015 میانگین درآمد سالانه افراد در استونی تقریباً 7 برابر مردم گرجستان و براساس آخرین آمار بانک جهانی در سال 2015 میانگین درآمد سالانه افراد در استونی تقریباً 6 برابر مردم گرجستان بوده است. همچنین براساس گزارشات سایت اقتصاد تجارت (Tradingeconomics) در سال 2015 درآمد ناخالص ملی استونی 10 برابر کشور گرجستان بوده است.
بهرحال استفاده از تجربیات اقتصادی و اصول سیستم مالیاتی استونی برای گرجستان را میتوان به فال نیک گرفت و آینده ای با ثبات اقتصادی تر برای این کشور متصور شد.